Jung jako prekursor psychologii gorącego i zimnego przetwarzania informacji

Czesław S. Nosal

Inteligencja emocjonalna – stary problem w nowej wersji

Jeden z ciekawszych tematów współczesnych badań psychologicznych dotyczy problemu różnic między ludźmi w zakesie tzw. inteligencji emocjonalnej. Podejmowany temat nie jest nowy, ponieważ badanie relacji między samokontrolą a emocjami należy do klasycznych wątków, podejmowanych od czasu, gdy psychologia wyodrębniła się jako dziedzina wiedzy naukowej.

Ludzkie procesy poznawcze nie przebiegają w "zimnym" komputerowym stylu, lecz nieustannie podlegają wpływowi różnych nastrojów, emocji i uczuć. Nie ulega wątpliwości, że stany emocjonalne wpływają na sprawność i styl ludzkiego myślenia oraz postępowania w różnorodnych sytuacjach zawodowych oraz osobistych. Współczesna teoria charakteryzująca relacje kody poznawcze – stany emocjonalne opisuje te zależności i wyjaśnia je. Chociaż od dawna badamy nastroje, emocje i uczucia, to ich związki z procesami umysłowymi nie są dokładnie poznane – znamy wiele związków "z grubsza", ale nie znamy szczegółowych mechanizmów interakcji między emocjami i poznawaniem. Interakcje te określam w tym artykule mianem "gorącego" przetwarzania informacji. Nie dysponujemy jeszcze dobrze uporządkowaną wiedzą o przyczynach tego, że jedne osoby łatwiej radzą sobie z emocjami – kontrolując je, inne natomiast ulegają im w bardzo dużym stopniu – tracą kontrolę, błędnie oceniają emocje, są "porywane" przez gwałtowne emocje, nie potrafią wykorzystywać emocjonalnego stanu "być na fali" lub "być w dołku".

Nowe, obiecujące możliwości badań psychologicznych stwarzają rozwijająca się teoria inteligencji emocjonalnej (IE) oraz oparte na niej metody diagnozy i prowadzenia badań eksperymentalnych. Wyrażenie "gorące przetwarzanie informacji" wyznacza nowe ramy dla przyszłej teorii umysłu zintegrowanego, w której zintegrowane będą naturalne związki emocji i poznania. Nie ulega wątpliwości, że początek tej drogi myślenia o naturze różnic indywidualnych datuje się od koncepcji typów psychologicznych stworzonej przez K.G. Junga.