Część I - Podstawowe pojęcia i ból psychiczny

1. Obrony, Catia Galatariotou

2. Pozycja paranoidalno-schizoidalna, Betty Joseph

3. Pozycja depresyjna, Priscilla Roth

4. Zawiść i jej związki z poczuciem winy oraz identyfikacją projekcyjną, Kate Barrows

Część II – Symbolizacja

5. Sprzyjające środowisko, Jennifer Johns

6. Tworzenie symbolu i budowanie świata wewnętrznego, Giovanna Rita Di Ceglie

7. Ewolucja teorii marzeń sennych, Susan Budd

Część III - Seksualność i kształtowanie się poczucia tożsamości

8. Tożsamość płciowa i rzeczywistość, M. Egle Laufer

9. Kobiecość, Dana Birksted-Breen

10. Kompleks Edypa, Michael Feldman

11. Kopleks Edypa II, Gregorio Kohon

Część IV - Pacjent i analityk

12. Przeniesienie i przeciwprzeniesienie. Podejście historyczne, Margret Tonnesmann

13. Identyfikacja projekcyjna, Priscilla Roth

14. Dwa podejścia do interpretacji oraz związki między nimi, David Riley

Część V - Ekstremalne stany psychiczne

15. Perwersja - sadyzm i przetrwanie, Don Campbell

16. Trauma i możliwość powrotu do równowagi, Caroline Garland

Wprowadzenie

Funkcjonują dwa przesądy na temat psychoanalityków: że w żadnej sprawie nie mogą dojść do porozumienia, oraz że są absolutnie monolityczni i niewzruszeni, trzymają się swoich przekonań tak, jakby były to dogmaty religijne. Przesądy te często są artykułowane, gdy dyskutuje się status psychoanalizy. Czytelnicy, którzy nigdy nie uczestniczyli w wykładach Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego, mogą dzięki lekturze tej książki zorientować się, co angielscy psychoanalitycy myślą o najważniejszych tematach ich dziedziny i jak stosują teorię w praktyce. Czytelnik zaskoczony – podobnie jak zaskakująca dla uczestników seminariów bywa różnorodność myślenia analityków – tym jak wiele rozmaitych punktów widzenia omawiamy, może zadać sobie pytania: Czy psychoanaliza jest nauką? Jeżeli nie, to czy to znaczy, że jest religią? Zatrzymamy się teraz nad pytaniem, czym jest wiedza psychoanalityczna i jak jest ona przekazywana.

Freud początkowo miał nadzieję, że psychoanaliza zostanie uznana za naukę. Gdy spojrzymy na stosowane przez niego terminy i analogie, dojdziemy do wniosku, że myślał o stworzeniu nauki na wzór fizyki lub chemii. Miał nadzieję, że odkrycia w dziedzinie neuroanatomii potwierdzą lub zastąpią stworzony przez niego model umysłu. Jednocześnie zdawał sobie sprawę, że praktyka psychoanalizy polegała na czymś zupełnie innym: dwoje ludzi rozmawia ze sobą, jeden próbuje zrozumieć drugiego. Dostrzegł, że pojawiły się pytania dotyczące subiektywności: użycia języka, relacji społecznych i kluczowego znaczenia takich pojęć jak „dojrzały”, „męski”, „kobiecy”, a także emocjonalnej reakcji na drugą osobę. Zrozumiał, że historie pacjentów można traktować jako rodzaj narracji. Innymi słowy w pismach Freuda znajdujemy poparcie dla nieomal każdego podejścia – pozytywistycznego, relatywistycznego, fenomenologicznego, strukturalistycznego, monistycznego i tym podobnych. Zwolennicy i krytycy Freuda są mniej pluralistyczni.

Typowy zabieg polega na tym, że definiuje się tylko jedną formę wiedzy jako prawomocną, a następnie twierdzi się, że psychoanaliza mieści się w kryteriach tej definicji albo nie. Dla niektórych filozofów nauki psychoanaliza, aby była wiarygodna, musi być czymś na kształt „twardej” nauki. Strukturaliści oczekują, że będzie zajmować się przede wszystkim językiem i sposobem jego używania. Lekarze chcą, by psychoanaliza przyjęła medyczny model diagnozowania i leczenia oparty na teoriach etiologii chorób i wspierany przez model podwójnie ślepych badań. Interesujący wydaje się fakt, że gdy okazuje się, iż psychoanaliza nie spełnia wymaganych kryteriów, zazwyczaj jest odrzucana jako „religia”. Religia w naszych czasach stała się rodzajem kosza, do którego wrzuca się zbiór wiedzy nie uznawanej przez świeckich intelektualistów. Większość psychoanalityków, podobnie jak Freud nie jest religijna, zdajemy sobie jednak sprawę z tego, że zajmujemy się tym, co nieznane i irracjonalne, pomijane, a przede wszystkim tymi częściami nas samych, które straciliśmy, ponieważ nie chcemy ich znać. W obrębie psychoanalizy występują różne punkty widzenia. Pojawia się pytanie, jak przyswajać te punkty widzenia, pamiętając jednocześnie, że powodzenie naszej pracy klinicznej determinuję rozmaite ważne kryteria; że możemy się mylić; że istnieje coś takiego, jak perspektywa psychoanalityczna i że istnieją odmienne perspektywy. Doskonałe omówienie tych zagadnień oraz obronę pluralizmu, nie będącego kompletnym relatywizmem, znaleźć można u Hamilton (1996; rozdział 2).

Jak można w takich okolicznościach zdefiniować zawód psychoanalityka? Owocne podejście, podobnie jak w historii nauki, nie polega na pytaniu o to, czy działania psychoanalityka spełniają kryteria określone przez kogoś jako „naukowe”, ale raczej na dociekaniu, w jaki sposób ktoś, kto nazywa sam siebie naukowcem, uczy się swojej dziedziny. W jaki sposób uczy się zadawać sam sobie właściwe pytania i jak szuka odpowiedzi? (Ravetz, 1971). W rozdziałach tej książki Czytelnik może dowiedzieć się, w jaki sposób niektórzy brytyjscy psychoanalitycy szukają odpowiedzi na te pytania: patrzą na fakty kliniczne i wracają do tekstów ważnych poprzedników, by zinterpretować te fakty, a jednocześnie zdają sobie sprawę, że pojęcia, których nas uczono i na których opieramy nasze obserwacje kliniczne, mogą ulegać zniekształceniom i wypaczać się.

Susan Budd i Richard Rusbridger

Dana Birksted-Breen – psychoanalityk szkoleniowy Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego. Obecnie jest redaktorem naczelnym serii wydawniczej New Library of Psychoanalysis. Napisała między innymi: The Birth of a First Child: Towards an Understanding of Femininity (Tavistock, 1975); Talking with Mothers (Jill Norman, 1981 i Free Association Books, 1989); The Gender Conundrum: Contemporary Psychoanalytic Perspectives on Femininity and Masculinity (Routledge, New Library of Psychoanalysis, 1993). Za artykuł Phallus, Penis and Mental Space uzyskała w 1995 międzynarodową nagrodę (International Journal of Psychoanalysis, 1996:77, 4). Wykłada i uczy w wielu krajach oraz prowadzi prywatną praktykę w Londynie.

Don Campbell – psychoanalityk szkoleniowy (w obszarze pracy z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi) Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego oraz jego byłym prezesem. W przeszłości był też kierownikiem Portman Clinic. Pisał o takich zjawiskach i problemach jak: przemoc, samobójstwo, nadużycia seksualne, fetyszyzm i okres dojrzewania. Obecnie pełni funkcję sekretarza generalnego Międzynarodowego Stowarzyszenia Psychoanalitycznego (International Psychoanalytical Asscociation).

Giovanna Rita Di Ceglie – psychoanalityk i psychiatra. Należy do Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego, prowadzi prywatną praktykę w południowym Londynie.

Michael Feldman ukończył studia psychologiczne i medyczne w Londynie, a następnie odbył podyplomowe szkolenie psychiatryczne w Instytucie Psychiatrii w szpitalu Maudsley, gdzie pracował następnie jako konsultant na oddziale psychoterapii. Od roku 1998 prowadzi pełnoetatową praktykę psychoanalityczną. Jest psychoanalitykiem szkoleniowym i superwizorem Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego, prowadzi także szkolenia kliniczne w Europie. Wspólnie z Elizabeth Bott Spillius redagował tom prac Betty Joseph, opublikował wiele artykułów poświęconych technice psychoanalitycznej.

Catia Galatariotou jest członkiem stowarzyszonym Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego. Pracowała jako adwokat, studiowała także historię sztuki i literaturę angielską, napisała pracę doktorską poświęconą historii kultury bizantyjskiej. Obecnie pracuje jako historyk, prowadzi też prywatną praktykę psychoanalityczną w Londynie.

Caroline Garland początkowo studiowała literaturę angielską w Cambridge, następnie podjęła studia psychologiczne a z czasem również szkolenie psychoanalityczne. Obecnie prowadzi prywatną praktykę, pracuje także w Tavistock Clinic na oddziale terapii dorosłych. Prowadzi tam wykłady, szkolenia i pracę kliniczną

Jennifer Johns zanim została psychoanalitykiem, pracowała jako lekarz rodzinny i zawsze interesowały ją kwestie związków między ciałem i umysłem, a także rozwój psychiczny. W trakcie szkolenia psychoanalitycznego przez krótki czas korzystała z superwizji Donalda Winnicotta (doświadczenie to przerwała śmierć Winnicotta). Prowadzi prywatną praktykę psychoanalityczną i uczy psychoterapii, zarówno prywatnie jak i w szpitalu University College w Londynie. Obecnie jest przewodniczącą Winnicott Trust, organizacji odpowiedzialnej za publikację prac Winnicotta. Wspólnie z Rayem Shepherdem i Helen Taylor Robinson redagowała Thinking About Children (Karnac Books, 1996), ostatniego tomu wcześniej niepublikowanych prac Winnicotta.

Betty Joseph jest honorowym członkiem i psychoanalitykiem szkoleniowym Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego. Prowadzi praktykę prywatną w Londynie, pracuje z dorosłymi i z dziećmi. Zbiór jej artykułów zatytułowany Psychic Equilibrum and Psychic Change został opublikowany w 1989 (Routledge). W roku 1995 otrzymała w Nowym Jorku nagrodę Mary S. Sigourney.

Gregorio Kohon – psychoanalityk szkoleniowy Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego. W roku 1988, wspólnie z Valli Shaio Kohon, założył Brisbane Centre for Psychoanalytic Studies, którym kierował do roku 1994. Jest redaktorem książek: The British School of Psychoanalysis – The Independent Tradition (1986) oraz The Dead Mother – The Work of André Green (1999). W roku 1999 Karnac opublikował jego książkę No Lost Certainties to be Recovered. Kohon wydał także trzy tomy wierszy po hiszpańsku, a powieść Papagayo Rojo, Pata del Palo (Libros del Zorzal, 2003) znalazła się w finale konkursu o nagrodę Fernando Lara w roku 2001.

M. Eglé Laufer jest członkiem i psychoanalitykiem szkoleniowym Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego, konsultantem i członkiem-założycielem Brent Adolescent Centre. Wspólnie z Mosesem Lauferem napisała książkę Adolescent Development and Developmental Breakdown, a także wspólnie z nim redagowała Developmental Breakdown and Psychoanalytic Treatment in Adolescence.

David Riley – członek Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego. Ukończył kurs psychoterapii dorosłych w Tavistock Clinic. Prowadzi prywatną praktykę psychoanalityczną w Londynie. Wcześniej pracował jako psycholog kliniczny, a następnie w niepełnym wymiarze godzin jako psychoterapeuta w państwowej służbie zdrowia, był też honorowym konsultantem zarządu London Clinic of Psychoanalysis.

Priscilla Roth – psychoanalityk szkoleniowy i superwizor Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego. Do roku 2002 była głównym psychoterapeutą dzieci i młodzieży w Tavistock Clinic. Prowadzi działalność szkoleniową w Wielkiej Brytanii i za granicą, opublikowała wiele artykułów poświęconych psychoanalizie. Obecnie prowadzi prywatną praktykę psychoanalityczną w Londynie.

Margret Tonnesmann jest członkiem stowarzyszonym Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego oraz Brytyjskiego Stowarzyszenia Psychoterapeutów. Od lat uczy i prowadzi superwizje dla psychoanalityków i psychoterapeutów. Jest autorką artykułów poświęconych różnym zagadnieniom, szczególnie brytyjskiej grupie Niezależnych, a także redaktorką książki About Children and Children No Longer.