Psychoterapia. Pogranicza. Podręcznik akademicki

Psychoterapia. Pogranicza. Podręcznik akademicki

Psychoterapia. Pogranicza. Podręcznik akademicki

Lidia Grzesiuk, Hubert Suszek (red.)

Tematyka siódmego tomu odnosi się do „granicznych” obszarów i zagadnień psychoterapii. Są w nim poruszone problemy związków psychoterapii z filozofią, neurobiologią, religiami, zjawiskami kultury. Omawiane są oddziaływania, które nie są psycho...   Czytaj więcej >>

Zobacz recenzje >> Przejrzyj fragment >>
  • Liczba stron: 802
  • Data wydania: 2012
  • Oprawa: twarda
  • Wydawnictwo: ENETEIA
99,00 zł
Do koszyka
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni : 99,00 zł
  • Usuń ze schowka
  • Do schowka
  • Zapytaj o produkt

    Zapytaj o produkt

    Psychoterapia. Pogranicza. Podręcznik akademicki

    Psychoterapia. Pogranicza. Podręcznik akademicki

    Tematyka siódmego tomu odnosi się do „granicznych” obszarów i zagadnień psychoterapii. Są w nim poruszone problemy związków psychoterapii z filozofią, neurobiologią, religiami, zjawiskami kultury. Omawiane są oddziaływania, które nie są psycho

    *

    *

    *

    *

    * Pola wymagane

    Anuluj

Dostępność: BRAK

978-83-61538-17-2

Wysyłka do: NAKŁAD WYCZERPANY

Stan: Nowy


Powiadom mnie kiedy produkt będzie dostępny

Polecamy w kategorii

Tematyka siódmego tomu odnosi się do „granicznych” obszarów i zagadnień psychoterapii. Są w nim poruszone problemy związków psychoterapii z filozofią, neurobiologią, religiami (chrześcijaństwo, buddyzm), zjawiskami kultury, polityką. Omawiane są oddziaływania, które nie są psychoterapią lub odbiegają od klasycznego jej rozumienia, jak coaching, ustawienia systemowe według Hellingera, trening mindfulness, choreoterapia, terapia tańcem i ruchem, wspólnota Anonimowych Alkoholików, wywiad motywujący, warsztaty umiejętności psychospołecznych, terapia filozoficzna, oddziaływania psychologiczne wobec sportowców, psychiatria środowiskowa, psychodynamiczne rozumienie systemów społecznych.

  • Wydanie: 1
  • Seria: Akademicka
  • Szerokość: 16,5 cm
  • Wysokość: 23,5 cm
  • Format: 165x235 mm
  • ISBN: 978-83-61538-17-2
  • EAN: 9788361538172
  • Waga: 1,45 kg

Wprowadzenie (Lidia Grzesiuk)

Część pierwsza: Podstawy naukowe psychoterapii

Rozdział 1. Paradygmat, w którym psychoterapia może posiadać status nauki (Andrzej Jastrzębski)
1.1. Wprowadzenie
1.2. Zarys problematyki paradygmatu naukowości w XX wieku
1.3. Rozwój psychoterapii a paradygmat nauki
1.4. Nowe paradygmaty uprawiania psychoterapii
1.5. Dualizm metodologiczny (jakościowy)
1.6. W stronę nowego paradygmatu
1.7. Podsumowanie

Rozdział 2. Naukowość psychoterapii (Jerzy Aleksandrowicz)
2.1. Wprowadzenie
2.2. Co to znaczy „naukowa”?
2.3. Nauka humanistyczna (psychologiczna) czy biologiczna (medyczna)?
2.4. Empiryczna walidacja założeń teoretycznych
2.5. Zdrowie i choroba
2.6. „Psychoterapia, która pomaga” i „psychoterapia, która leczy”
2.7. Integracyjne, ogólne teorie „psychoterapii, która pomaga” i „psychoterapii, która leczy”

Rozdział 3. Metodologiczne problemy ilościowych i jakościowych badań nad psychoterapią – wykorzystanie metod mieszanych (Władysław Jacek Paluchowski)
3.1. Trzecia rewolucja metodologiczna
3.2. Problem generalizacji. Czy uogólnienia są możliwe i czego dotyczą?
3.3. Strategie integrowania wyników i związane z nim problemy
3.4. Cztery parametry wyboru strategii mieszania metod
3.5. Czym są metody mieszane i co się miesza…
3.6. Rodzaje planów badawczych mieszanych metod
3.7. Naukowa weryfikacja psychoterapii
3.8. Co mogą do badania nad psychoterapią wnieść strategie mieszane
3.9. Zamiast podsumowania

Rozdział 4. Praktyka kliniczna uwzględniająca wyniki badań empirycznych (Jadwiga Rakowska)
4.1. Wprowadzenie
4.2. Praktyka kliniczna oparta na dowodach naukowych
4.3. Interwencje psychologiczne wsparte empirycznie

Rozdział 5. Sposoby empirycznej weryfikacji skuteczności psychoterapii (Anna Pietruszewska)
5.1. Wprowadzenie
5.2. Podejścia do empirycznej weryfikacji efektów psychoterapii
5.3. Metody oceny istotności klinicznej zmiany w psychoterapii
5.4. Sposoby empirycznej weryfikacji skuteczności psychoterapii w praktyce
5.5. Ograniczenia metod istotności klinicznej
5.6. Podsumowanie

Część druga: Psychoterapia a inne nauki

Rozdział 6. Psychoterapia i filozofia (Zofia Rosińska)
6.1. Wprowadzenie
6.2. Inspiracje i dialog
6.3. Przenikanie i odsłanianie
6.4. Interpretacje i porównanie
6.5. Analiza krytyczna
6.6. Rekonceptualizacja
6.7. Zakończenie

Rozdział 7. Struktura teorii psychoterapeutycznych w świetle współczesnej metodologii i filozofii nauki (Andrzej Stępnik)
7.1. Podział nauk a psychoterapia
7.2. Ogólna struktura teorii psychoterapeutycznej
7.3. Terminy obserwacyjne i teoretyczne a struktura teorii
7.4. Dynamika rozwoju psychoterapii w perspektywie filozofii nauki

Rozdział 8. Psychoanaliza a filozofia (Paweł Dybel)
8.1. Różne odczytania teorii psychoanalitycznych w filozofii współczesnej
8.2. Krytyczno-sceptyczne podejście do psychoanalizy w ramach scjentystycznie zorientowanych nurtów filozofii współczesnej
8.3. Próby łączenia psychoanalizy z tradycją hermeneutyczną, fenomenologiczną i egzystencjalną
8.4. Psychoanaliza i antropologia filozoficzna
8.5. Zróżnicowana recepcja psychoanalizy w szkole frankfurckiej
8.6. Psychoanaliza jako hermeneutyka. „Drugie pokolenie” szkoły frankfurckiej i Paul Ricoeur
8.7. Psychoanaliza i poststrukturalizm
8.8. Psychoanaliza i filozofia feministyczna
8.9. Podsumowanie

Rozdział 9. Neurobiologiczne podstawy psychoterapii (Waldemar Szelenberger, Daniel Bąk)
9.1. Wprowadzenie
9.2. Nagroda Nobla z fizjologii lub medycyny także dla psychoterapii?
9.3. Aplysia – ślimak niczym pies Pawłowa
9.4. Neurobiologia lęku
9.5. Gdzie w mózgu znajdują się emocje?
9.6. Podsumowanie

Rozdział 10. Psychoterapia a kulturowa psychiatria i psychologia (Andrzej Pankalla)
10.1. Podstawowe pojęcia i założenia
10.2. Termin „kultura” w literaturze psychiatrycznej i psychoterapeutycznej
10.3. Kulturowe uwarunkowania psychoterapii
10.4. Metody psychoterapii a kultura
10.5. Kultura ponowoczesna a psychoterapia
10.6. Podsumowanie

Rozdział 11. Czynniki kulturowe w psychoterapii na przykładzie empatii (Anna Zajenkowska)
11.1. Wprowadzenie
11.2. Różnice kulturowe w terapii – dwa skrajne stanowiska
11.3. Empatia
11.4. Inkluzyjna empatia kulturowa
11.5. Bezpośredni versus niebezpośredni sposób komunikowania się
11.6. Analiza przypadku
11.7. „Ja niezależne” i „ja współzależne”
11.8. Podsumowanie

Rozdział 12. Psychoterapia, polityka i społeczeństwo — szanse i ograniczenia (Andrew Samuels)
12.1. Wprowadzenie: dlaczego ja, dlaczego tutaj, dlaczego teraz?
12.2. Polityka transformacyjna
12.3. Czy psychoterapeuci mogą rzeczywiście wpłynąć na dzisiejszy świat?
12.4. Wewnętrzny polityk
12.5. Psychoterapia, polityka i duchowość

Część trzecia: Psychoterapia a religie

Rozdział 13. Psychoterapia pacjenta religijnego z perspektywy teologii chrześcijańskiej (Jacek Prusak SJ)
13.1. Pacjent religijny
13.2. Kontekst historyczny relacji psychoterapia – religia
13.3. Religia a zdrowie psychiczne
13.4. Skutki „przepaści religijnej”
13.5. Modele relacji

Rozdział 14. Buddyzm i psychoterapia (Paweł Holas, Caroline Brazier)
14.1. Wprowadzenie
14.2. Co to jest buddyzm?
14.3. Medytacja i uważność
14.4. Buddyzm i główne szkoły psychoterapeutyczne
14.5. Psychoterapie wywodzące się z buddyzmu
14.6. Podsumowanie

Część czwarta: Psychoterapia a inne oddziaływania psychologiczne

Rozdział 15. Zintegrowane działania środowiskowe w psychiatrii (Katarzyna Zaborska, Jarosław Rakoczy)
15.1. Wprowadzenie
15.2. Od nadzorującej opieki do społeczności terapeutycznej
15.3. Podstawy psychiatrii środowiskowej
15.4. Postulaty psychiatrii środowiskowej
15.5. Przykłady form leczenia i opieki środowiskowej
15.6. Systemy zatrudniania osób chorujących psychicznie
15.7. Pozarządowe organizacje samopomocowe w Polsce
15.8. Podsumowanie

Rozdział 16. Coaching (Mirosława Huflejt-Łukasik, Benedykt Peczko)
16.1. Czym jest coaching?
16.2. Coaching a inne sposoby wspierania jednostki i organizacji
16.3. Coaching w organizacji: rola menedżera a rola coacha
16.4. Kontrakt w coachingu
16.5. Zasady etyczne w coachingu
16.6. Szkolenie w coachingu
16.7. Podsumowanie

Rozdział 17. Warsztaty umiejętności psychospołecznych (Małgorzata Styśko-Kunkowska, Monika Grzesiak-Feldman)
17.1. Wprowadzenie
17.2. Czym jest warsztat umiejętności psychospołecznych?
17.3. Warsztat umiejętności psychospołecznych a inne formy psychologicznej pracy z grupą
17.4. Porównanie warsztatu umiejętności psychospołecznych z innymi edukacyjnymi formami pracy z grupą
17.5. Podstawowe mechanizmy leżące u podstaw nauczania warsztatowego
17.6. Etyczne aspekty pracy metodą warsztatową
17.7. Podsumowanie

Rozdział 18. Psychodynamiczne rozumienie systemów społecznych: instytucji, organizacji i społeczeństw (Joanna Skowrońska, Halina Brunning)
18.1. Wprowadzenie
18.2. Systemowo-psychodynamiczny coaching
18.3. Psychodynamiczno-systemowa konsultacja instytucji
18.4. Metody psychoanalitycznej pracy z organizacjami
18.5. Wyjaśnianie zjawisk społecznych i politycznych we współczesnym świecie za pomocą myślenia psychoanalitycznego

Rozdział 19. Terapia filozoficzna, czyli doradztwo filozoficzne w działaniu (Tomasz Femiak)
19.1. Antyczna psychagogika – źródło współczesnej terapii filozoficznej
19.2. Nowożytne poradnictwo filozoficzne
19.3. Amerykańskie poradnictwo filozoficzne na przykładzie praktyki Lou Marinoffa
19.4. Poradnictwo filozoficzne w Polsce na przykładzie mentaloterapii Lecha Ostasza
19.5. Sokrates Café
19.6. Psychologia i psychoterapia a poradnictwo filozoficzne
19.7. „Terapia filozoficzna”, „mentaloterapia” czy „doradztwo filozoficzne”?
19.8. Perspektywy rozwoju poradnictwa filozoficznego w Polsce

Rozdział 20. Terapeutyczne oddziaływania Wspólnoty Anonimowych Alkoholików (Ireneusz Kaczmarczyk)
20.1. Wprowadzenie
20.2. Historia idei
20.3. Struktura Wspólnoty AA – program, role, tradycje
20.4. Egzystencjalne problemy osób uzależnionych
20.5. Terapeutyczne funkcje Wspólnoty
20.6. Autoterapia a psychoterapia osób uzależnionych
20.7. Problem efektywności
20.8. Grupy samopomocowe inspirowane programem AA
20.9. Podsumowanie

Rozdział 21. Trening mindfulness (Hubert Suszek, Krzysztof Krawczyk, Emilia Wegner)
21.1. Teoria mindfulness
21.2. mindfulness a tradycyjna psychoterapia
21.3. Praktyka mindfulness
21.4. Podsumowanie

Rozdział 22. Wywiad motywujący/terapia motywująca (Jadwiga Maria Jaraczewska)
22.1. Wprowadzenie
22.2. Terminologia
22.3. Założenia teoretyczne
22.4. Uniwersalność wywiadu motywującego – pogranicze doradztwa i psychoterapii
22.5. Motywacja w terapii motywującej
22.6. Cele pracy
22.7. Wypowiedzi o zmianie
22.8. Zasady pracy motywującej
22.9. Podstawowe techniki
22.10. Wyniki badań nad skutecznością
22.11. Szkolenia w zakresie terapii motywującej

Rozdział 23. Choreoterapia (Zuzanna Pędzich)
23.1. Wprowadzenie
23.2. Historia zastosowania tańca w terapii
23.3. Choreoterapia a psychoterapia tańcem i ruchem
23.4. Rodzaje tańca stosowane w choreoterapii
23.5. Przesłanki do zastosowania choreoterapii
23.6. Podsumowanie

Rozdział 24. Oddziaływania psychologiczne wobec sportowców (Paweł Habrat, Martyna Nowak)
24.1. Specyfika psychologii sportu
24.2. Rola i zadania psychologa sportu
24.3. Modele i koncepcje psychologiczne stosowane w pracy psychologa sportu
24.4. Techniki psychologiczne stosowane w psychologii sportu
24.5. Podsumowanie

Rozdział 25. Metoda ustawień systemowych według Berta Hellingera (Damian Janus)
25.1. Wprowadzenie
25.2. Teoretyczne podstawy metody
25.3. Podstawy techniki terapeutycznej
25.4. Powstawanie zaburzeń
25.5. Cele, działania i czynniki terapeutyczne
25.6. Warianty techniki i rozwój metody
25.7. Postawa Berta Hellingera a metoda ustawień

Rozdział 26. Psychologiczna interpretacja działania leków w obrębie psychoterapii (Sławomir Murawiec, Hubert Suszek)
26.1. Wprowadzenie
26.2. Od antagonizmu do dialogu
26.3. Mechanizmy działania leków
26.4. Leki jako obiekty
26.5. Nadawanie znaczenia lekom przez lekarzy
26.6. Lekooporność
26.7. Rola osobowości w reakcji na farmakoterapię
26.8. Reakcje na farmakoterapię pacjentów ze schizofrenią
26.9. Podsumowanie

Bibliografia
Słownik ważniejszych terminów
Indeks nazwisk
Indeks rzeczowy
Informacje o Redaktorach i Autorach 

Wprowadzenie

do książki Psychoterapia. Pogranicza – red. Lidia Grzesiuk, Hubert Suszek

Niniejsza książka jest siódmym spośród tomów składających się na akademicki podręcznik psychoterapii, stanowiący jedną całość merytoryczną i dydaktyczną. Kolejne, wcześniej opublikowane woluminy, wydawane jako odrębne pozycje, zostały zatytułowanePsychoterapia.Teoria; Psychoterapia. Praktyka; Psychoterapia. Badania i szkolenie; Psychoterapia. Integracja; Psychoterapia. Problemy pacjentów oraz Psychoterapia. Szkoły i metody. Redaktorem naukowym wszystkich tomów jest prof. dr hab. Lidia Grzesiuk (2005; 2006a; 2006b); cztery ostatnie tomy współredagowała z dr. Hubertem Suszkiem (Grzesiuk, Suszek, 2010; 2011a; 2011b). 

Sześć pierwszych woluminów podręcznika przedstawia tożsamość psychoterapii przez opisanie, czym ona jest. Natomiast zasadnicza część tomu siódmego uzupełnia tę charakterystykę przez określenie, czym psychoterapia nie jest – jakie są relacje między psychoterapią a innymi wybranymi naukami (część druga), a religią (część trzecia) oraz jakie istnieją inne niż psychoterapia oddziaływania psychologiczne, ale nastawione na realizację podobnych do psychoterapii celów i niekiedy z nią utożsamianych (część czwarta). 

W całej części pierwszej niniejszego tomu – podobnie jak w pierwszych sześciu woluminach podręcznika – autorzy piszą o tym, czym psychoterapia jest, a dokładniej zawarte są tam rozważania dotyczące naukowej tożsamości psychoterapii. Wcześniej poglądy, jakie wyłoniły się w toku dyskusji na temat naukowych podstaw psychoterapii, zostały zaprezentowane we wprowadzeniu do książki Psychoterapia. Integracja; psychoterapię rozpatrywano tam jako naukę, rzemiosło i sztukę (Grzesiuk i in., 2010). W rozdziale 1 tomu siódmego Autor koncentruje się na istniejących paradygmatach naukowości i odnosi je do psychoterapii. Zwraca uwagę na trudność wypracowania jednego paradygmatu uprawiania psychoterapii, zwłaszcza jeśli uwzględni się fakt, iż poszczególne szkoły psychoterapeutyczne posiadają odmienne paradygmaty. W rozdziale 2 problem ze stworzeniem jednej ogólnej teorii naukowo uzasadniającej praktykę psychoterapeutyczną powiązany został z funkcjonowaniem w praktyce: (1) psychoterapii, która pomaga, oraz (2) psychoterapii, która leczy zaburzenia zdrowia. Takie stanowisko jest odmienne od przyjętej w tomie Psychoterapia. Teoria definicji psychoterapii (Grzesiuk, 2005c), a spójne z wcześniej opublikowaną koncepcją „psychoterapii medycznej” Autora (Aleksandrowicz, 1996). 

Trzy kolejne rozdziały niniejszego tomu dotyczą głównie tematyki metodologiczno‑statystycznej w badaniach nad psychoterapią, których wyniki dają podstawę do orzekania o naukowości psychoterapii. Rozdział 3 w rozważaniach dotyczących naukowej weryfikacji psychoterapii koncentruje się na metodologicznych problemach badań nad psychoterapią, które wykorzystują plany badawcze (1) ilościowe, (2) jakościowe oraz (3) mieszane metody. W rozdziale 4 pojawiają się treści zasygnalizowane we wprowadzeniu do tomu Psychoterapia. Integracja (Grzesiuk i in., 2010), gdy w toku dyskusji na temat podstaw naukowych psychoterapii pojawił się wątek dotyczący – zbliżającego psychoterapię do nauki – tzw. złotego standardu, odnoszącego się do stosowania metod eksperymentalnych, weryfikujących wykryte przez psychoterapeutów prawa. Rozdział ten jest mianowicie poświęcony funkcjonującym w literaturze paradygmatom uprawiania praktyki klinicznej, akcentującym potrzebę korzystania z wyników badań empirycznych, określanym jako: (1) praktyka kliniczna oparta na dowodach naukowych oraz (2) interwencje psychoterapeutyczne wsparte empirycznie. W rozdziale 5 przedstawione jest rozróżnienie między (1) istotnością statystyczną i praktyczną pozwalającą stwierdzić, czy wynik w badaniach nad skutecznością psychoterapii jest prawdziwy i jaka jest jego wielkość, a (2) istotnością kliniczną, na podstawie której można orzec, czy uzyskany rezultat zmian zachodzących u uczestników psychoterapii jest na tyle duży, aby był uznany za znaczący i użyteczny. I właśnie istotności klinicznej poświęcona jest zasadnicza treść rozdziału. 

W części drugiej niniejszego tomu trzy rozdziały poświęcone są relacjom między filozofią a psychoterapią. W rozdziale 6 filozoficzny namysł nad psychoterapią – filozofia pyta o wartość leczniczą psychoterapii i wartość poznawczą jej tez teoretycznych – doprowadza do konkluzji, iż obecnie obie dyscypliny są ujmowane jako źródło wzajemnych inspiracji i obopólnego przenikania. Zaś Autor rozdziału 7 wykorzystuje współczesną wiedzę z zakresu metodologii i filozofii nauki, by dokonać analizy struktury teorii psychoterapeutycznych. Podejmuje więc problematykę podobną do zaprezentowanej w rozdziale 1 niniejszego tomu. Natomiast w rozdziale 8 rozpatrywane są związki filozofii z jednym tylko, psychoanalitycznym nurtem teoretycznym w psychoterapii, a dokładniej wyłącznie z psychoanalizą klasyczną. Został tam dokonany przegląd wpływów i oddziaływań freudowskich koncepcji psychoanalitycznych na współczesne prądy i szkoły filozoficzne. Uwzględnia on zróżnicowane opinie dotyczące statusu naukowego teorii psychoanalitycznych oraz ich wartości poznawczej. 

Rozdział 9 przedstawia neurobiologicznie zorientowaną perspektywę, odzwierciedlającą dynamiczne współdziałanie genów i środowiska. Do podjęcia tej problematyki znacznie przyczynił się noblista Eric Kandel, który integrował biologiczną wiedzę o działaniu mózgu z odkryciami psychologii dotyczącymi funkcjonowania umysłu. 

Dwa następne rozdziały koncentrują się na roli czynników kulturowych w psychoterapii. Rozdział 10 ma charakter bardziej ogólny. Punktem wyjścia dla omówienia poglądów na temat relacji między psychoterapią a kulturą jest przekonanie, że źródłem psychoterapii są religie, mity, sztuka, muzyka. Psychoterapia opiera się na założeniach dotyczących natury człowieka, związana jest z określonym systemem wartości. W rozdziale 11 kontynuowana jest analiza relacji psychoterapia a kultura, ale głównie w kontekście problematyki empatii; został tu omówiony model inkluzyjnej empatii kulturowej. 

W ostatnim w części drugiej rozdziale 12 zarysowano perspektywę, która może mieć zastosowanie do kultury politycznej. Mianowicie Autor przekonuje, iż inspiracje zaczerpnięte z psychoterapii mogą być skuteczne w kształtowaniu nowych sposobów myślenia o procesach politycznych i w rozwiązywaniu konfliktów. 

Na część trzecią niniejszego tomu – poświęconą relacjom między psychoterapią a religią – składają się dwa rozdziały. W rozdziale 13 scharakteryzowane zostały – z perspektywy teologii chrześcijańskiej – historycznie i współcześnie ujęte relacje między religią i duchowością a psychoterapią. W rozdziale 14 założenia buddyjskiej drogi do leczenia umysłu i samorozwoju odniesiono do psychoterapii. W tekście tym występują wątki podejmowane w niniejszym podręczniku psychoterapii. Mianowicie Autor nawiązuje do problematyki (1) uważności (mindfulness) wprowadzonej już w książce Psychoterapia. Integracja(Jankowski, Holas, Krawczyk, 2010) i rozwiniętej w rozdziale 21 niniejszego tomu, (2) oraz wspomina o terapii Mority scharakteryzowanej szerzej w pracy Psychoterapia. Szkoły i metody (Siwiak‑Kobayashi, 2011). 

Część czwarta niniejszej książki prezentuje 12 form oddziaływań psychologicznych, które nie są psychoterapią, ale służą realizacji podobnych do psychoterapii celów. I tak rozdział 15 zawiera opis środowiskowego modelu leczenia integrującego działania obszaru medycznego, terapeutycznego i socjalnego. Jeśli w tym systemie jednym z elementów środowiskowego leczenia jest psychoterapia, to być może słuszna byłaby dla niej nazwa „psychoterapia medyczna”, która leczy zaburzenia zdrowia psychicznego, odnosi się do osób chorujących psychicznie (Aleksandrowicz, 1996). 

Rozdział 16 dotyczy coachingu, czyli pracy nad osobistym rozwojem. Metoda ta stanowi profesjonalną formę pomocy ludziom w osiąganiu celów, zwłaszcza związanych z pracą zawodową. Coaching wykorzystuje głównie indywidualną formę oddziaływań, a zaprezentowane w rozdziale 17 warsztaty umiejętności społecznych stanowią taki sposób pracy z grupą, który łączy cechy metod rozwojowych z edukacyjnymi, służy uczeniu się i usprawnianiu kompetencji społecznych. 

W przeciwieństwie do dwóch powyższych rozdziałów – opisujących psychologiczne oddziaływania nakierowane na jednostkę – rozdział 18 przedstawia wiedzę na temat systemów społecznych, instytucji, organizacji, a nawet społeczeństw. Ujawnia psychodynamiczną perspektywę, a więc dla zrozumienia analizowanych systemów społecznych korzysta z wiedzy wywodzącej się z psychoanalizy. 

Rozdział 19 zapoznaje Czytelnika z doradztwem filozoficznym – z badaniem intelektualnym, filozoficznymi ćwiczeniami, które mogą być wprowadzeniem lub uzupełnieniem psychoterapii, mogą mieć zastosowanie wobec ludzkich trudności życiowych na poziomie niskim lub średnim. 

W rozdziale 20 przedstawione są koncepcje wyjaśniające terapeutyczne oddziaływania Wspólnoty Anonimowych Alkoholików – AA, która stanowi formę wsparcia dla poszukujących pomocy osób uzależnionych od alkoholu. Krótką wzmiankę dotyczącą AA można także znaleźć w tomie Psychoterapia. Problemy pacjentów (Moskalewicz, Jaraczwska, Kłodecki, 2011). 

Podobnie opisany w rozdziale 21 trening mindfulness (uważności) – wywodzący się tradycji buddyjskiej i zapożyczony przez zachodnich psychoterapeutów – został uwzględniony w treści książki Psychoterapia. Integracja (Jankowski, Holas, Krawczyk, 2010) oraz w rozdziałach 14 i 24 niniejszego tomu. 

Także zaprezentowany w rozdziale 22 wywiad motywujący (określany jako „terapia motywująca”), wydobywający i wzmacniający w kliencie motywację do zmiany – który można ulokować na pograniczu doradztwa i psychoterapii – został pokrótce opisany w tomie Psychoterapia. Problemy pacjentów (Moskalewicz, Jaraczewska, Klodecki, 2011). Tekst rozdziału zawiera informacje o metodzie stosowanej w praktyce klinicznej dla uzyskania trwałych zmian funkcjonowania u osób zmagających się z problemami motywacyjnymi. 

W książce Psychoterapia. Szkoły i metody przedstawiona została psychoterapia tańcem i ruchem wykorzystująca ruch do fizycznej i psychicznej integracji – psychoterapeuta zachęca pacjenta do refleksji nad własnym ruchem lub bezruchem, bierze także pod uwagę procesy zachodzące w relacji terapeuta–pacjent (Pędzich, 2011). Natomiast rozdział 23 niniejszego tomu prezentuje choreoterapię, której celem jest uczenie tańca, by uaktywnić klienta, rozładować jego agresję, żeby przeprowadzić trening wyrażania emocji, dokonać stymulacji procesów fizjologicznych. 

W rozdziale 24 został podjęty zupełnie nowy wątek – oddziaływań psychologicznych wobec sportowców. Główną jego treścią są koncepcje i techniki psychologiczne stosowane w psychologii sportu. Dyscyplina ta odwołuje się zarówno do modelu oddziaływań integrujących wiedzę z kilku dziedzin psychologii, jak i do koncepcji psychoterapii. 

Wobec rozdziału 25, prezentującego metody ustawień systemowych według Berta Hellingera, wystąpiły wśród autorów podręcznika psychoterapii różnice zdań co do zasadności umieszczenia tego tekstu w podręczniku akademickim. (1) Część autorów uważała, że nie należy publikować w podręczniku danych o nienaukowej metodzie oddziaływań stworzonej przez Hellingera. (2) Inni byli zdania, że podręcznik akademicki ma opisywać to, co ma miejsce we współczesnej terapii. Stwierdzali, iż studenci powinni mieć wiedzę na temat metody, która jest mocno krytykowana, odrzucana, ale jednak stosowana przez niektórych polskich psychoterapeutów, nawet z wykształcenia psychologów czy psychiatrów. Zwłaszcza że twórca tej metody przyjeżdża do Polski, prowadzi szkolenia i warsztaty, które są dostępne także dla studentów. Aby można było zrozumieć zarzuty stosowane wobec metody Hellingera (i nie przyjmować tych zarzutów, czy też nie posługiwać się tą metodą bezkrytycznie), należy wiedzieć, na czym ona polega, jak rozumieją tę metodę jej zwolennicy i przeciwnicy. 

W tej sytuacji zdecydowałam (1), aby rozdział o ustawieniach systemowych według Hellingera został przygotowany przez zwolennika tej metody, i tak właśnie można scharakteryzować Autora tego tekstu. (2) W rozdziale 1 niniejszego tomu – dotyczącym statusu naukowego psychoterapii – metoda stworzona przez Hellingera została poddana ocenie. (3) Przytoczone zostaną poniżej ponadto opinie na temat tej metody wyrażone przez kilku autorów niniejszego podręcznika, w tym (4) w omówieniu dobrych i złych stron metody uwzględnione zostaną także argumenty zawarte w artykule przedstawiającym metodę Hellingera z perspektywy jej zwolenników i stanowiska przeciwne tej metodzie, opublikowanym w czasopiśmie „Psychoterapia” (Talarczyk, 2010). 

Autor rozdziału 1 w niniejszym tomie akcentuje antynaukowy charakter ustawień rodzinnych – geneza tej metody i sposób wyjaśniania działających mechanizmów nie opierają się bowiem na żadnej teorii naukowej. Najważniejsza jest skuteczność; pytanie „dlaczego?” ustępuje miejsca pytaniu „jak?”. Autor przytacza stwierdzenie Hellingera, że podczas ustawień nawiązywany jest kontakt ze zmarłymi, którzy stają się źródłem informacji o tym, co w systemie rodzinnym należy naprawić, by żyjący mogli uwolnić się od konsekwencji błędów przeszłości. 

Opinia Autora rozdziału 1 jest spójna z oceną Jerzego Aleksandrowicza (2010), że twierdzenia, do jakich odwołuje się Hellinger, nie mają żadnego uzasadnienia ani w faktach, ani w wynikach badań. Inni autorzy niniejszego tomu podkreślali, iż skuteczność interwencji stosowanych w metodzie Hellingera jest nie do udowodnienia – nie można sprawdzić zdarzeń z życia poprzednich generacji. Kodeks etyczny psychoterapeuty nie zezwala na posługiwanie się technikami i eksperymentami, w przypadku których psychoterapeuta i pacjent nie mają kontroli nad występującymi w toku przebiegu pracy zjawiskami oraz nad uzyskiwanymi efektami. Metoda Hellingera może przynieść pacjentowi wiele dobrego i wiele złego. Świadomość jej ograniczeń jest fundamentalnym obowiązkiem każdego, kto metodę psychoterapii opisuje i wykorzystuje. 

Małgorzata Talarczyk (2010) przytacza znaczące stanowisko Niemieckiego Towarzystwa Systemowego (NTS) wobec metody systemowych ustawień rodzinnych Hellingera. Mianowicie (1) NTS, występując w obronie osób poszukujących pomocy, stwierdza, że wprowadzające w błąd jest utożsamianie ustawień rodzinnych z terapią systemową. (2) Metoda Hellingera bywa stosowana w wielkich anonimowych zgromadzeniach, przed publicznością liczącą nawet 2 tysiące osób. W takich okolicznościach nie można zapewnić poczucia bezpieczeństwa w relacji między terapeutą a uczestniczącym w pracy terapeutycznej klientem. (3) W metodzie tej nie jest wykorzystywana superwizja, a więc nie ma nadzoru nad jakością postępowania terapeuty z klientem. (4) Oddziaływania „uzdrawiające” mogą rozbudzać u klienta nierealne nadzieje. (5) Szukający pomocy w trakcie pracy jest konfrontowany z „prawdą” absolutną; zwraca się mu uwagę na ekstremalnie uproszczone zależności. (6) Klienci nie są odpowiednio przygotowani do doświadczania intensywnych przeżyć, jakie zdarzają się podczas ustawień. (7) Po odbytej pracy terapeutycznej szukający pomocy nie mają zapewnionej dalszej opieki. (8) Działaniom prowadzących ustawienia jest przypisywany brak nacechowanego empatią i odpowiedzialnością profesjonalizmu, który stanowi warunek każdej psychoterapii. (9) Praca terapeutyczna wykorzystująca ustawienia uznana została za nieprofesjonalną, niebezpieczną. (10) Osiągane korzyści przez klienta poddawanego tej metodzie nie równoważą potencjalnych strat. 

Reprezentant Wielkopolskiego Towarzystwa Terapii Systemowej podał, iż do gabinetów psychoterapeutycznych, do poradni zdrowia psychicznego trafiają osoby, które nie radzą sobie z negatywnymi skutkami ustawień hellingerowskich, jakim zostały poddane w Polsce (Talarczyk, 2010). 

Talarczyk (2010) postawiła pytanie, czy metoda Hellingera spełnia podstawowe kryteria psychoterapii, zwłaszcza w zakresie zasad kodeksu etycznego psychoterapeuty. Odpowiedź jest negatywna. (1) Jednorazowy kontakt z osobą poddawaną ustawieniom rodzinnym nie spełnia bowiem kryteriów procesu psychoterapeutycznego. Trudno mówić o etycznej odpowiedzialności psychoterapeuty, niemożliwe jest zawarcie i realizowanie kontraktu. (2) Brak superwizji nie zabezpiecza przed ewentualnymi błędami w postępowaniu psychoterapeuty wynikającymi z jego osobistych problemów. (3) W metodzie Hellingera brak jest sesji diagnostycznych, psychoterapeuta nie dysponuje odpowiednią do postawienia diagnozy wiedzą. (4) Liczne grono obserwatorów pracy prowadzącego ustawienia stwarza problem z przestrzeganiem obowiązującej w psychoterapii tajemnicy. (5) Ważne w psychoterapii są relacje rodzinne, ale nie można bagatelizować znaczenia innych czynników jako źródeł problemów klienta. Podsumowując, ustawienia rodzinne nie spełniają podstawowych kryteriów psychoterapii. 

Generalnie można by zgodzić się z Autorem rozdziału 25, że przyjęte przez Hellingera założenia – między innymi dotyczące tego, czym jest system – oddalają jego metodę od psychoterapii, a upodobniają do drogi rozwoju duchowego. Według Hellingera, który odbywał szkolenia w zakresie psychoterapii – w jego poglądach i w praktycznych działaniach płaszczyzna psychoterapeutyczna jest zastąpiona przez religijną. Twórca ustawień systemowych zakładał istnienie w terapii (1) procesów psychotronicznych, (2) duszy rodu, czyli sił systemowych mających autonomiczny plan działania, (3) determinujących los człowieka. (4) Zdaniem Hellingera, istotne w systemie rodzinnym klienta – oprócz osób żyjących – są także obecne w formie niezależnej „egzystencji” osoby zmarłe. 

Istotą ustawień rodzinnych – jak sugeruje Autor rozdziału 25 – nie są (1) poszukiwania w przeszłych generacjach, (2) identyfikowanie, nazywanie zdarzeń i postaci z odległej przeszłości. (3) Terapeuta nie docieka, czy klient był ofiarą, czy sprawcą. (4) Poszukujący pomocy też tego nie docieka. Jego postawa zorientowana jest na znalezienie rozwiązania. (5) Podejmuje próbę wyjaśniania znaczenia ustawienia rodzinnego, ale wnioski bywają błędne. (6) Właściwą postawą terapeuty jest powstrzymywanie się od interpretacji, nazywania lub co najmniej jego minimalizacja. 

Zasadne jest umieszczenie rozdziału o ustawieniach systemowych Hellingera w tej części podręcznika, która dotyczy metod innych niż psychoterapia, ale stosowanych w praktyce dla podobnych jak psychoterapia celów. 

Ostatni w niniejszym tomie rozdział 26 dotyczy psychologicznej roli leków podawanych pacjentowi w toku psychoterapii. Interpretacja działania leków jest dokonana w kategoriach zjawisk wyodrębnionych przez psychoterapeutów. Tekst poświęcony jest roli znaczeń i czynników interpersonalnych w leczeniu farmakologicznym. 

Teksty rozdziałów siódmego tomu zostały złożone przez autorów w okresie podobnym jak w przypadku woluminów: Psychoterapia. Integracja; Psychoterapia. Problemy pacjentów; Psychoterapia. Szkoły i metody. Dlatego w bibliografii niniejszego tomu mogły nie znaleźć się – nie z winy autorów – publikacje z ostatniego okresu. 

Podczas końcowych prac nad tomem Psychoterapia. Pogranicza pojawił mi się pomysł przygotowania dwóch kolejnych woluminów podręcznika psychoterapii. Tom ósmyPsychoterapia. Polska ma informować o tym, co polscy psychoterapeuci w zakresie teorii psychoterapii, metod terapeutycznych, badań nad psychoterapią, szkoleń psychoterapeutycznych stworzyli nowego, oryginalnego, co ich wyróżnia na tle literatury światowej. Tom dziewiąty Psychoterapia. Psychologia akademicka ma natomiast dotyczyć wzajemnych relacji między psychoterapią a psychologicznymi koncepcjami teoretycznymi, wynikami badań empirycznych. Mam nadzieję, że uda się ten pomysł zrealizować i wzbudzić nim zainteresowanie Czytelników.
 
Lidia Grzesiuk

Napisz swoją recenzję

Psychoterapia. Pogranicza. Podręcznik akademicki

Psychoterapia. Pogranicza. Podręcznik akademicki

Tematyka siódmego tomu odnosi się do „granicznych” obszarów i zagadnień psychoterapii. Są w nim poruszone problemy związków psychoterapii z filozofią, neurobiologią, religiami, zjawiskami kultury. Omawiane są oddziaływania, które nie są psycho

Napisz swoją recenzję

Polecamy w kategorii :

Klienci, którzy kupili powyższy produkt, wybrali również:

Klienci, którzy wybrali ten produkt, oglądali również


© ENETEIA Wydawnictwo Szkolenia 1991–2024