Na książkę Kobiecość i męskość. Komunikacja, relacje, społeczeństwo złożyły się teksty psychologów, socjologów, pedagogów i ekonomistów, którzy podjęli próbę opisania dwóch fenomenów: kobiecości i męskości. Ujmują je wieloaspektowo, w kontekście codzienności, współczesnych, kulturowych, ekonomicznych, politycznych i indywidualnych dylematów, nie pomijając (nie)jednoznacznych ustaleń społecznych, dotyczących „bycia kobietą”, „bycia mężczyzną”.

W refleksji naukowej podejmowanej przez przedstawicieli różnych dyscyplin problematyka kobiecości i męskości najczęściej bywa traktowana jako jeden z wielu punktów odniesienia, a pryzmat: „bycie kobietą”, „bycie mężczyzną” zbyt rzadko jest sytuowany jako podstawowy czy zasadniczy. W prezentowanej książce wysuwa się on na plan pierwszy.

Autorów tego tomu zajmują trzy obszary, mieszczące się w szeroko traktowanej przestrzeni społecznej. Interesują ich obrazy i role społeczne, pełnione współcześnie przez kobiety i mężczyzn; reinterpretacja stereotypów rodzaju, wykraczanie poza ustalone reguły i scenariusze przypisane reprezentantom kultury kobiecej i męskiej oraz pozanormatywne modele kobiecości i męskości. Przenikają się tu trzy perspektywy: polityczna, społeczna i kulturowa.

W niemilknącej dyskusji na temat wymagań stawianych kobietom i mężczyznom w świecie, w którym przepisy roli społecznej zatraciły ostrość i bywają egzekwowane społecznie w sposób odmienny od wcześniej ustalonego, trudno nie wracać do klasycznej już, a mimo to dalej aktualnej kwestii równouprawnienia. Coraz częściej bowiem pojawia się ona także w dyskursie politycznym.

W przestrzeni społecznej szczególnie interesujące w prezentowanych artykułach i atrakcyjne poznawczo wydają się sprawy relacji pomiędzy kobietami i mężczyznami – strategie autoprezentacji, komunikowania, uległości, kłamstwa i inne.

Zagłębiając się w różnorodne konteksty kobiecości–męskości, autorzy nie mogli pominąć innej przestrzeni – rynku pracy. Jest on bowiem swoistą egzemplifikacją obszarów kobiecego i męskiego zaangażowania, aktywności, pozycji społecznej, a dla wielu osób, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, podstawową przestrzenią warunkującą poczucie własnej wartości. Prezentowane teksty zwracają między innymi uwagę na tak specyficzne dla współczesnego rynku pracy zagadnienia, jak perspektywy rozwoju zawodowego, ścieżki kariery, nadmierne angażowanie się w sferę zawodową czy problemy osób przechodzących na emeryturę.

Subtelności wzajemnych relacji, specyfika więzi, hierarchii w strukturze społecznej ukazują niezmierną złożoność analizowanych zagadnień. Zresztą badacze unikają łatwych odpowiedzi i stereotypowych rozstrzygnięć, wskazując właśnie na wielowymiarowość kobiecości i męskości. Paradoksy, dotyczące współczesnego wyrazu obu fenomenów, zdają się świadczyć o tym, że klarowne, transparentne podejścia konstytuujące społecznie konstruowaną kobiecość i męskość stają się nieproste już choćby z powodu androgynizacji współczesnej kultury, unifikacji modeli tożsamości, przekraczania granic między ustaloną a egzekwowaną przestrzenią społeczną, polityczną, zawodową, tradycyjnie zarezerwowaną dla kobiet lub dla mężczyzn.

Artykuły zebrane w tomie Kobiecość i męskość. Komunikacja, relacje, społeczeństwo oczywiście nie wyczerpują problematyki kobiecości i męskości, a to z prostego powodu – rzeczywistość, również psychologiczna, jest bardziej złożona, niż zakładają to teorie naukowe.

Wymiarów, na których można analizować kobiecość i męskość, nie sposób zliczyć, dlatego prezentowana publikacja koncentruje się na tych kwestiach, które zajmują szczególne miejsce w refleksji naukowej ze względu na ich znaczenie we współczesnym, nieustannie zmieniającym się świecie.

Osoby zainteresowane problematyką współczesnych kobiet i mężczyzn odsyłam do książki Wymiary kobiecości i męskości. Od psychobiologii do kultury.

Bogna Bartosz