Nota od wydawcy
Wprowadzenie
Podziękowania

Część pierwsza
Artykuły na temat rozwoju

1. Psychoanaliza a poczucie winy (1958)
2. Zdolność do bycia samemu (1958)
3. Teoria relacji rodzic – niemowlę (1960)
4. Integracja ego w rozwoju dziecka (1962)
5. Opieka nad dzieckiem w stanie zdrowia i w kryzysie (1962)
6. Rozwój zdolności do troski (1963)
7. Rozwój jednostki od zależności ku niezależności (1963)
8. Moralność i edukacja (1963)

9.  

Część druga
Teoria i technika

9. Wkład bezpośredniej obserwacji dziecka do psychoanalizy (1957)
10. Analiza dzieci w okresie utajenia (1958)
11. Klasyfikacja: czy psychoanaliza ma własny wkład do klasyfikacji psychiatrycznej? (1959–1964)
12. Zniekształcenie ego rozumiane w kategoriach prawdziwego i fałszywego self (1960)
13. Sznurek: metoda komunikacji (1960)
14. Przeciwprzeniesienie (1960)
15. Cele terapii psychoanalitycznej (1962)
16. Osobisty pogląd na wkład Melanie Klein (1962)
17. Komunikowanie i niekomunikowanie jako punkt wyjścia do analizy pewnych przeciwieństw (1963)
18. Szkolenie w zakresie psychiatrii dziecięcej (1963)
19. Psychoterapia zaburzeń charakteru (1963).
20. Chory psychicznie wśród twoich podopiecznych (1963)
21. Zaburzenie psychiatryczne z perspektywy wczesnodziecięcych procesów dojrzewania (1963)
22. Opieka szpitalna jako wsparcie intensywnej psychoterapii w okresie dorastania (1963)
23. Zależność w opiece nad niemowlęciem, opiece nad dzieckiem i settingu psychoanalitycznym (1963)

Bibliografia I: Książki i artykuły źródłowe
Bibliografia II: Lista publikacji autora sporządzona przez wydawcę (1926–1964)

Indeks rzeczowy
Indeks nazwisk

Wprowadzenie

Wspólnym mianownikiem zebranych tu artykułów jest niejako cofnięcie się w czasie i zastosowanie teorii Freuda do rozumienia okresu niemowlęctwa. Freud wykazał, że źródła psychonerwicy tkwią w relacjach interpersonalnych zachodzących na pierwszym etapie dojrzałości, w okresie poniemowlęcym. Mój własny wkład polega na badaniu koncepcji, zgodnie z którą zaburzenia kwalifikujące do leczenia w szpitalu psychiatrycznym wiążą się z niepowodzeniem rozwoju w okresie niemowlęcym. Z tej perspektywy schizofrenia jawi się jako negatyw procesów, które można szczegółowo śledzić jako pozytywne procesy dojrzewania w niemowlęctwie i wczesnym dzieciństwie jednostki.

Zależność we wczesnym niemowlęctwie jest faktem; w przedstawionych tu pracach próbuję więc problem zależności wprowadzić bezpośrednio do teorii rozwoju osobowości. Psychologia ego ma bowiem sens tylko pod warunkiem, że w pełni uwzględnia fakt zależności i jest oparta na badaniu niemowlęctwa oraz pierwotnych mechanizmów umysłowych i procesów psychicznych.

Powstawanie ego wiąże się z początku z niemal absolutną zależnością od wspierającego niemowlę ego postaci macierzyńskiej i wrażliwie stopniowanego przez nią niedostosowania, co stanowi element tego, co nazwałem „wystarczająco dobrą opieką macierzyńską”; tym sposobem otoczenie zajmuje miejsce wśród innych istotnych wymiarów zależności, w ramach której niemowlę się rozwija i używa pierwotnych mechanizmów psychicznych.

Jednym z aspektów zaburzeń powstawania ego z powodu braków środowiskowych jest dysocjacja, którą w „przypadkach z pogranicza” można rozumieć w kategoriach prawdziwego i fałszywego self. Zagadnienie to opracowałem na swój własny sposób, uwzględniając przejawy tej dysocjacji u osób zdrowych i w zdrowym życiu (prywatne self zarezerwowane dla relacji intymnych i publiczne self podlegające socjalizacji), jak również badając patologię tego stanu. W skrajnie chorobowym przypadku postrzegam prawdziwe self jako potencjał, ukryty i chroniony przez uległe, fałszywe self, będące wówczas organizacją obronną opartą na rozmaitych funkcjach aparatu ego i technikach opieki nad sobą. Ma to związek z pojęciem ego obserwującego.

Kontynuując koncepcję absolutnej zależności w najwcześniejszym niemowlęctwie, proponuję nowe spojrzenie na klasyfikację psychiatryczną. Moim celem jest tu nie tyle wyróżnienie różnych typów osobowości, ile wspieranie myślenia i badań nad tymi aspektami techniki psychoanalitycznej, które odnoszą się do zaspokajania potrzeb pacjenta rozumianych w kategoriach zależności w relacji i sytuacji analitycznej.

Jedną z omawianych kwestii są źródła skłonności antyspołecznych. Twierdzę, że skłonności te nie wynikają z niedostatku, lecz są reakcją na deprywację; skłonności antyspołeczne powstają zatem w fazie względnej (nie absolutnej) zależności. Tak rozumiane źródło skłonności antyspołecznych w rozwoju dziecka może powstać nawet w okresie utajenia, kiedy ego osiągnęło już autonomię, co pozwala, by dziecko doznało urazu, a nie zniekształcenia w funkcjonowaniu ego.

Z tego wszystkiego wynika pogląd, że zaburzenia bliższe psychozie są ściśle związane z czynnikami środowiskowymi, podczas gdy psychonerwica jest w swej istocie bardziej związana z naturą, wynika z osobistego konfliktu i nie można jej uniknąć za sprawą udanej opieki. W dalszym ciągu omawiam, dlaczego ten nowy sposób rozumienia znajduje zastosowanie właśnie w terapii przypadków zaburzeń z pogranicza; terapia tych przypadków rzeczywiście dostarcza najbardziej precyzyjnych danych, owocnych jeśli chodzi o rozumienie niemowlęctwa i zależnego niemowlęcia.