Przedmowa

Wprowadzenie

Od oddzielenia do jedności

Zaproszenie

Rozdział 1: Jak tu dotarliśmy

Rozdział 2: Utrwalanie oddzielenia

Rozdział 3: Nowe spojrzenie na ludzką naturę

Rozdział 4: Do celu pod prąd

Załącznik: ludzkie potrzeby

Rozdział 3: Nowe spojrzenie na ludzką naturę

Reintegracja rozumu i emocji

Tak wiele zależy od naszego podejścia do emocji – więcej nawet niż od naszego podejścia do rozumu – że chcę zmienić warunki rozmowy o emocjach. Pragnę zwłaszcza zmienić samo źródło trudności, którym jest przeciwstawianie sobie racjonalności i irracjonalności. Ta dychotomia prowadzi do umniejszania wagi naszego życia wewnętrznego i przysłania wielość możliwych sposobów doświadczania naszych wewnętrznych przeżyć. Dostrzegam za to inne wymiary, które definiują to, jak odnosimy się do naszego wewnętrznego doświadczenia.

:: Pierwszy z nich określa, jak blisko lub jak zdystansowani chcemy być względem naszego życia wewnętrznego.
:: Drugi wyznacza stopień naszej akceptacji treści naszych przeżyć wewnętrznych.
:: Trzeci dotyczy stopnia naszej kontroli nad wewnętrznymi doświadczeniami i ich wyrażaniem.
:: Czwarty opisuje, na ile uświadamiamy sobie nasze życie emocjonalne.
:: Piąty – jaką mamy tolerancję dyskomfortu czy napięcia psychicznego.
:: Wreszcie szósty określa, jaką wagę przywiązujemy do naszego życia emocjonalnego.

Odkryłam, że patrzenie na ludzkie doświadczenia przez taką wielowymiarową soczewkę niesie ze sobą wielką wartość. Podam kilka przykładów, które pokazują, dlaczego tak uważam, choć nie wszystkie
uwidocznią każdy ze wspomnianych wymiarów. Tradycyjne podejście racjonalne charakteryzuje duży dystans do naszych emocji, niska ich akceptacja, wysoki stopień (skutecznej) kontroli oraz niewielka waga, jaką przywiązujemy do własnego życia wewnętrznego. Zazwyczaj takie stanowisko charakteryzuje też niski poziom świadomości emocji oraz mała tolerancja napięcia psychicznego, aczkolwiek
nie wydaje mi się, by te cechy były nieodłącznie związane z tym podejściem.

Z kolei podejście określane jako irracjonalne często może być przedstawiane jako bezradne poddanie się sile elementów nieracjonalnych. Widzę tu wielki paradoks, jako że często to podejście wiąże się z dużym wysiłkiem włożonym w opanowanie emocji – przeważnie niestety nieskutecznym. Ponieważ tego rodzaju stan może występować w różnych odmianach i nierzadko postrzega się go w kategoriach porażki, zdecydowałam się nie zawężać go do jednej charakterystyki.

Prace badawcze prowadzone na obszarach wiejskich w Chinach przyniosły wiedzę o pewnym stanie umysłu, który polega na akceptacji emocji, względnej bliskości z nimi, niskim poziomie starań, aby je opanować, nieuświadamianiu ich sobie oraz w ogóle nieprzywiązywaniu do nich wielkiej wagi1. Gdy usłyszałam o takim stanie, osłupiałam, a jednocześnie byłam zachwycona – tak bardzo różni się on od dwubiegunowego postrzegania emocji, do którego przywykliśmy. Nowa wiedza pomogła mi otworzyć się na inne możliwości.

Na przykład stan uważności (ang. mindfulness), osiągany dzięki medytacji buddyjskiej, polega na tym, że akceptujemy nasze emocje, jednocześnie zachowując do nich dystans i nie starając się ich nadmiernie
kontrolować, a przy tym zachowujemy pełną świadomość tego procesu i tolerujemy idące za nim napięcie psychiczne.

Nawiązując relacje z naszymi emocjami, uczymy się i uzdrawiamy siebie, co często nazywam byciem w przestrzeni empatycznej. Cechami charakterystycznymi tej przestrzeni są: pełna akceptacja tego, czego
doświadczamy my sami i druga osoba, naszych potrzeb i uczuć, pozostawanie bardzo blisko tego, co się dzieje, w pełni uważności, bez próby kontrolowania i z dużą tolerancją pojawiających się napięć psychicznych, a także z uznaniem dla ogromnej wagi tego procesu.

Uważam, iż wyzwolenie się ze spuścizny współczesnego życia wymaga gotowości do nawiązania pełnej relacji z naszymi emocjami, a w szczególności kultywowania zdolności do znoszenia napięcia psychicznego, dlatego zamierzam powrócić do tego aspektu w dalszej części książki. W tej chwili moim głównym pragnieniem jest przedstawienie tej wielowymiarowej perspektywy, aby zachwiać dychotomią racjonalności versus irracjonalności i przywrócić wartość naszemu życiu emocjonalnemu.