Recepcja Junga w czasach PRL-u

dr Paweł Fijałkowski

Zniszczenia drugiej wojny światowej i przemiany zachodzące po jej zakończeniu zahamowały rozwój myśli jungowskiej w Polsce. W świetle ideologii państwowej psychoanaliza jawiła się jako błędna metoda będąca przejawem światopoglądu burżuazyjnego. Wbrew okolicznościom psychologia głębi i koncepcje Carla Gustava Junga pojawiają się w latach 40. i 50. XX w. w pracach księdza Józefa Pastuszki, filozofa i teologa z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

W późniejszym okresie psychologia jungowska była jednym ze źródeł inspiracji dla Kazimierza Dąbrowskiego, twórcy teorii dezintegracji pozytywnej. Odrodzenie jungizmu w Polsce w latach 60. XX w. było przede wszystkim dziełem religioznawcy i gnostyka Jerzego Prokopiuka oraz filozofki Zofii Rosińskiej z Uniwersytetu Warszawskiego. W ich pracach z tego okresu znajdujemy ciekawy wątek konfrontacji myśli jungowskiej z filozofią marksistowską.

Paweł Fijałkowski – ur. 1963, jest archeologiem, historykiem i publicystą. W grudniu 1988 r. rozpoczął pracę w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie, z którym jest związany do dziś. Stopień doktora nauk humanistycznych otrzymał w 1999 r. na podstawie rozprawy „Żydzi w województwach łęczyckim i rawskim w XV–XVIII w.”, obronionej w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. W latach 1985–1989 współpracował z tygodnikiem „Fołks-Sztyme” (żyd. „Głos Ludu”), a w latach 1989–1998 z miesięcznikiem „Słowo i Myśl. Przegląd Ewangelicki”. Od 2001 r. należy do grona współpracowników czasopisma „ALBO Albo. Problemy psychologii i kultury”. Zajmuje się dziejami Żydów w okresie staropolskim, historią polskiego protestantyzmu, pradziejami Mazowsza oraz homoerotyzmem w kulturze europejskiej. Jest autorem kilku książek oraz kilkuset artykułów na powyższe tematy.

Psychologia Junga w XXI wieku 

Adam Kościuk, Karol Niewęgłowski (wykład i dyskusja)

• Czy jest miejsce na myśl Carla Junga we współczesnym świecie?
• Indywiduacja w XXI wieku – nowoczesny model rozwoju człowieka
• Aktualna krytyka myśli jungowskiej – fakty i mity
• Kierunki rozwoju psychologii analitycznej

W wystąpieniu przedstawimy podstawowe założenia psychologii analitycznej i wartość jej oferty dla ludzi w XXI wieku. Era eksplozji technologicznej, która idzie w parze z zalewem informacyjnym, kryzysami tożsamości i rozpadem tradycji, to płodny grunt dla psychologii analitycznej, której przedmiotem jest człowiek uniwersalny, wyodrębniony od otaczającej go kultury oraz zaadaptowany tak samo do otaczającego go świata, jak i do swojej rzeczywistości wewnętrznej. Współczesna wersja psychologii analitycznej w to nurt, który odpowiada na zagrożenia płynące z burzliwych przemian myślenia człowieka o sobie, oraz dostrzega w nich celowość i szansę na przemianę skostniałych struktur.

Od nieświadomości zbiorowej po indywiduację, wspólnie zastanowimy się nad tym, które z koncepcji Junga są szczególnie przydatne współczesnemu człowiekowi, które są wciąż aktualne, ale nie znajdują powszechnego uznania, a które straciły na aktualności.

Przyjrzymy się powyższym pytaniom i zachęcimy uczestników do dyskusji, przekazując doświadczenia zebrane w ciągu ostatnich trzech lat naszej działalności związanej z psychologią jungowską: prowadzenia grup warsztatowych, psychoterapii indywidualnej oraz propagowania idei Junga poprzez nowe media.

Adam Kościuk – psychoterapeuta, konsultant i trener. Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego. Posiada uprawnienia psychoterapeuty oraz rekomendację Polskiego Towarzystwa Psychologii Procesu do prowadzenia terapii pod stałą superwizją. Jest też członkiem Polskiego Towarzystwa Psychologii Analitycznej.

Karol Niewęgłowski – psycholog, terapeuta i trener. Absolwent Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej. Członek Polskiego Towarzystwa Psychologii Analitycznej oraz Polskiego Towarzystwa Psychologii Procesu. Pracuje pod superwizją certyfikowanych analityków jungowskich w ramach indywidualnej ścieżki szkoleniowej w International Association for Analitycal Psychology (IAAP).

Kultura manii z perspektywy Junga

dr hab. Tomasz Olchanowski

W epoce ponowoczesnej mamy do czynienia z neoliberalnym modelem człowieka sukcesu, entuzjastą wolnego rynku i globalnej, opartej na bożku ekonomii, monokultury. Jest on  zmuszony do tłumienia tego, co wykracza poza sztywne kanony związane z pełnioną rolą społeczną czy polityczną poprawnością. W konsekwencji człowiek ten wchodzi w labirynt zbudowany z ponowoczesnych złudzeń, pełen atrakcyjnych i przerażających pułapek zwanych sukcesami i porażkami. Do tego labiryntu łatwo się wchodzi, lecz wyjść z niego jest prawie niemożliwym, ponieważ po drodze znika samo pragnienie wyjścia. W centrum czeka poszukiwany ideał „ja”, który okazuje się być tyranem i nienasyconym potworem. Warto spojrzeć na istotę ludzką Z perspektywy psychologii jungowskiej, która miota się pomiędzy Personą a Cieniem, pomiędzy maniakalną idealizacją siebie, a depresyjną samonienawiścią, uzależnioną od ludzkich opinii i wszelkich sztucznych stymulatorów, odnajdującą w przestrzeniach „pomiędzy” zazwyczaj spustoszone fragmenty tego, co nazywano niegdyś światem wewnętrznym czy duszą.

Tomasz Olchanowski – dr hab., adiunkt w Katedrze Teorii Wychowania i Antropologii Pedagogicznej Uniwersytetu w Białymstoku. Jego zainteresowania koncentrują się na zagadnieniach historii kultury i rozwoju cywilizacji, ze szczególnym uwzględnieniem ewolucji psychicznej człowieka, źródłach filozofii, problematyce przemiany duchowej. Autor książek: Jungowska interpretacja mitu ojca w prozie Brunona Schulza (2001), Psychologia pychy (2003), Duchowość i narcyzm (2006), Wola i opętanie (2008, wyd. 2 poszerzone 2010), Pedagogika a paradygmat nieświadomości (2013) i kilkudziesięciu artykułów z tego zakresu.

Nowoczesny Jung. Inspiracje dla biznesu i polityki

Zenon Waldemar Dudek

We końcowej konkluzji w książce „Man and his Symbols” Marie Luise von Franz pisze, że „archetypy mają ogromne oddziaływanie na jednostkę, kształtując jego emocje oraz poziom moralny i umysłowy, wpływając na jego relacje z innymi i naznaczając jego całe przeznaczenie”. Teoria archetypów decyduje o osadzeniu psychologii Junga w tradycyjnej myśli europejskiej oraz jej powiązaniach z dawną myślą azjatycką, a jednocześnie sprawdza się w nowoczesnym świecie, który został pochłonięty przez mit człowieka jako pana świata.

Wiek XX przyswoił dobrze i skutecznie teorię typów Junga, a wiek XXI staje przed zadaniem przyswojenia teorii archetypów. Bez niej nie zrozumiemy, dlaczego ludzie masowo chcą być bohaterami, dlaczego chcę zapewnić sobie wieczność za życia i dlaczego popełniają wielkie głupstwa, wierzą w UFO i chętnie ulegają wizjom politycznym i reklamie, wiedząc, że są nieprawdziwe.

Nowoczesny Jung pomaga zrozumieć, dlaczego ludzie Zachodu powszechnie uprawiają kult wiecznej młodości, dlaczego wystarcza im konsumpcja i dlaczego zgadzają się na rządy triksterów i szaleńców. 

Zenon Waldemar Dudek – psychiatra, kierował oddziałem dziennym terapii schizofrenii, a następnie odziałem dziennym chorób afektywnych (Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, 1989–1999). Asystent dyrektora ds. psychiatrii i ordynator oddziału leczenia nerwic młodzieży (Mazowieckie Centrum Neuropsychiatrii i Rehabilitacji w Zagórzu (1999–2000). Kierownik medyczny Centrum Psychoterapii i Rozwoju Indywidualnego (1994–2002).
Zajmuje się problemami psychologii głębi, psychologią Junga i inspiracjami jungowskimi w psychoterapii, psychologią marzeń sennych, psychologią kultury. W pracy terapeutycznej koncentruje się na głębinowej diagnozie osobowości, terapii kryzysów wieku dojrzewania i przełomu połowy życia. Założyciel i redaktor naczelny czasopisma „ALBO albo. Problemy psychologii i kultury”. Organizator ogólnopolskich konferencji jungowskich. Autor tomu wierszy „Na świat padają gwiazdy, planety, ludzie” (1985).