Łuk tęczy należy do zjawisk wywołujących podobne skojarzenia, niezależnie od czasu i miejsca. W różnych epokach i kulturach przypisywano mu analogiczne znaczenie. Dla wielu starożytnych ludów był pomostem łączącym świat bogów ze światem ludzi, drogą, którą dusze zmarłych wędrują w zaświaty. Jednocześnie niektóre ludy afrykańskie i azjatyckie pojmowały tęczę jako węża o cechach biseksualnych, a więc połączenie przeciwstawnych sobie pierwiastków, określanych w starożytnej filozofii chińskiej mianem yin i yang (Wörterbuch der Symbolik, 1991, s. 608­–609). Starożytni Hebrajczycy widzieli w niej znak bożej łaski i pojednania. Tęcza, którą Noe i jego bliscy ujrzeli po potopie, symbolizowała odnowienie przymierza z Bogiem. W ten właśnie sposób rozumieli ją także średniowieczni chrześcijanie, dopatrując się w jej strukturze dodatkowych znaczeń. Dwunastowieczny kronikarz i poeta Gotfryd z Vitelbo uważał trzy podstawowe kolory tęczy za symbole przełomowych momentów w dziejach ludzkości: potopu (niebieski), pożaru świata (czerwony) i odnowionej Ziemi (zielony). Łuk tęczy umieszczany w wizerunkach tronującego Chrystusa‑sędziego oznaczał zarówno wspaniałość bożą, jak i nadejście czasu ostatecznego (Lurker, 1994, s. 304, 359).

Na przestrzeni dziejów istniało wiele społeczności lub ruchów używających symbolu tęczy. Zebranie i przedstawienie wszystkich byłoby bardzo trudne, toteż wymienię dla przykładu tylko niektóre z nich.

Tęcza była jednym z symboli położonego w centralnych Andach państwa Inków. W XV–XVI wieku umieszczano ją na emblematach przypominających proporce lub sztandary, składających się z pasm kolorowej tkaniny. Nawiązywało to zapewne do przekonania, że Inkowie byli ludem pochodzącym od Inti, boga Słońca i tęczy, znajdującym się pod jego szczególną opieką (Verrill, Verrill, 1953, s. 193, 287, 307).

W 1525 roku, podczas niemieckiej wojny chłopskiej, powstańcy zgromadzeni w Turyngii szli do boju z flagą, na której umieszczono tęczę oraz cytat z Księgi Izajasza (40,8): Verbum domini maneat in aeternum („Słowo Boga naszego trwa na wieki”) i sentencję nawiązującą do Księgi Rodzaju (9,12): dis ist das zeyschen des ewigen bund gotes („To jest znak wiecznego przymierza bożego”) (Gause, 2005, s. 131). Wymowa flagi odwoływała się niewątpliwie do średniowiecznego, religijnego pojmowania symbolu tęczy. Jednocześnie mogła ona sygnalizować nadejście czasu zmian i początek nowej ery, wyrażać nadzieje powstańców na głębokie zmiany społeczne w duchu Ewangelii.

Wielki renesans symbolu tęczy przyniósł XX wiek. Różnorodne wizerunki rozszczepionego światła Słońca zagościły wówczas na stałe w życiu społecznym i politycznym. Wiązało się to z tragedią obu wojen światowych, protestem wobec nacjonalizmu i militaryzmu, którym próbowano przeciwstawić podstawowe wartości łączące wszystkich ludzi, wywodzące się z kulturowego przekazu zakorzenionego w sferze mitu. Symbol zbawczej więzi Ziemi z niebiosami stawał się znakiem braterstwa, a kontekst, w jakim rozpoczynał swe nowe życie, był bardzo różny.

Ulokowane w tęczy przesłanie symboliczne sprawiło, że stała się ona bliska ruchowi masońskiemu. Znalazła się w nazwie i symbolice amerykańskiego zakonu masońskiego Order of the Rainbow for Girls, powstałego w 1922 roku w Oklahomie, skupiającego nastoletnie dziewczęta. Pierwotnie członkostwo w nim było dostępne wyłącznie dla dziewcząt, których rodzice byli masonami lub ich przyjaciółmi. Obecnie jest to organizacja otwarta dla wszystkich zainteresowanych, mająca swe placówki w wielu krajach świata. Głównym celem działania Order of the Rainbow for Girls jest przygotowanie kobiet do świadomego, aktywnego życia, w którym istotną rolę powinno odgrywać zaangażowanie w działalność społeczną.

Używana przez członkinie loży tęczowa flaga składa się z siedmiu barw, które symbolizują kolejno, licząc od góry: czerwony – miłość, pomarańczowy – religię, żółty – naturę, zielony – nieśmiertelność, niebieski – wierność, indygo – patriotyzm, fioletowy – służbę innym. Pierwotnie kolory te i przypisane im pojęcia rozumiano w sposób tradycyjny jako umiłowanie domu i rodziny, przynależność do Kościoła i zaangażowanie w jego życie, spędzanie czasu na wolnym powietrzu, przekonanie, że śmiertelności ciała towarzyszy nieśmiertelność duszy, lojalność wobec organizacji i rodziny, poszanowanie prawa krajowego i jego symboli, niesienie bezinteresownej pomocy członkom rodziny i społeczności. Obecnie kolory tęczy są dla członkiń Order of the Rainbow for Girls symbolami miłości we wszystkich jej przejawach, szacunku dla różnych form religijności, ważności natury w życiu codziennym, przekonania, że śmierć jest częścią życia, potrzeby uczciwości i odpowiedzialności, zaangażowania w sprawy kraju i niesienia pomocy wszystkim potrzebującym (Rainbow for Girls, b.d.).

Od początku lat dwudziestych XX wieku tęcza jest międzynarodowym znakiem rozpoznawczym spółdzielczości. W 1925 roku International Co‑operative Alliance, znany u nas jako Międzynarodowy Związek Spółdzielczy, oficjalnie uznał za swój symbol tęczową, siedmiopasmową flagę. Ma ona uzmysławiać ideowe przesłanie ruchu: jedność pomimo różnorodności, krzewienie oświecenia i postępu, poszerzanie horyzontów, tworzenie nowych możliwości i korzyści płynące z ogólnoludzkiej współpracy. Od 2001 roku oficjalnym logo związku, zrzeszającego około 250 organizacji członkowskich z około 90 krajów, jest półkolisty wycinek łuku tęczy, złożonego z sześciu barw, od czerwonej po ciemnoniebieską, z którego ulatują w górę kolorowe ptaki (International, b.d.).