Wprowadzenie

Część pierwsza: Podstawy teoretyczne

Rozdział 1: Przemoc wobec kobiet  
Przemoc w rodzinie – definicja • Trochę historii • Katalog zachowań przemocowych • Uwarunkowania przemocy wobec kobiet – koncepcje wyjaśniające • Inspiracje metodologiczne • Materiał badawczy • Trudności wokół badań

Rozdział 2: Kontekst kulturowy  
Normalne, czyli męskie • Świat kobiet, świat mężczyzn • Siła i słabość, zależność i autonomia • Problem kobiet?

Rozdział 3: Narracje jako forma wiedzy o sobie   
Dynamiczny charakter narracji • Narracje zanurzone w kulturze • Narracje współtworzone z innymi • Narracje tworzone z różnych perspektyw • Narracje z różnych poziomów percepcji

Część druga: Doświadczenie kobiet

Rozdział 4: Bajkowe początki i rozwój relacji   
Oś czasu. Wcześniejsze doświadczenia • Bajkowe początki • Pierwsze pęknięcia • Niezauważalny proces • Próby wyjścia

Rozdział 5: Rzeczywistość przedstawiona – jaki jest świat wokół   
Zaburzony porządek moralny • Chaos i nieprzewidywalność • Układ sił • Utrzymać obrazek • Co z tą miłością • Poziomy rzeczywistości

Rozdział 6: Osoby dramatu   
On • Ona • Inni

Rozdział 7: Spojrzenie z różnych perspektyw
Sprawca w pozycji Ja • Słabnąca pozycja Ja kobiety • Marzenia o My • Spojrzenie z zewnątrz – metapozycja

Rozdział 8: Wyjść poza przemoc   
Perspektywa indywidualna • Perspektywa społeczno-kulturowa

Bibliografia   

Z Wprowadzenia

Celem mojej pracy było zrozumienie i opisanie doświadczenia kobiet doznających przemocy, w tym przede wszystkim przemocy psychicznej. Chciałam poznać wewnętrzną rzeczywistość kobiet, które na co dzień doznają przemocy ze strony partnera w intymnym związku, dowiedzieć się, jak wygląda ich świat z ich punktu widzenia, jaką odgrywają w nim rolę, jakie wartości są dla nich istotne, jak konstruują opowieść o sobie samych. Interesowało mnie, jak zmienia się rozumienie i ocena siebie w trakcie trwania związku i jak ma się ta wewnętrzna opowieść do świata zewnętrznego.

Bohaterka powieści Czarujący mężczyzna, kiedy dowiaduje się z prasy, że jej ukochany (znany polityk) żeni się z inną kobietą, wpada w rozpacz i robi wszystko, by nakłonić go do powrotu. Dalej z kart powieści dowiadujemy się, że ten uroczy facet traktował ją jak przedmiot, upokarzał i bił (Keyes, 2010).

Tehmina Durrani, autorka przetłumaczonej na trzydzieści sześć języków autobiografii Mój pan i władca, nim po trzynastu latach rozstała się z maltretującym ją mężem, kilkakrotnie, po próbach odejścia, wracała z nadzieją, że teraz już wszystko się ułoży (Durrani, 2013).

Znana aktorka Katarzyna Figura w wywiadzie ujawniającym przemoc, jakiej doświadczała ze strony męża, na pierwsze pytanie dziennikarki: „Kasiu, dlaczego teraz odchodzisz od męża?” odpowiada: „Bo nie miałam siły odejść wcześniej…” (Ale to nie film…, 2012).

Dlaczego tak trudno jest odejść – to jedno z pytań, na które próbuję znaleźć odpowiedź. Nie „dlaczego po prostu nie odejdziesz”, „dlaczego one w tym tkwią”, ale właśnie „dlaczego tak trudno jest odejść”. Co dzieje się z kobietami w przemocowych związkach? Jak to jest, że kobiety (również te mądre, wykształcone, niezależne, silne) w takie związki wchodzą i w nich tkwią?

Na początek zajmiemy się nie odpowiedzią na to pytanie, lecz samym pytaniem.

Jak to się dzieje, że gdy dowiadujemy się, iż mężczyzna bije lub upokarza swoją partnerkę, w pierwszym odruchu pytamy: „dlaczego ona nie odejdzie?”, a nie: „dlaczego on to robi?”. Co można powiedzieć o kulturze, w której spontaniczne „nie rozumiem” dotyczy tego, że ktoś nie odchodzi od brutalnego partnera, a nie tego, że partner jest brutalny? Jak to możliwe, że to, iż ktoś upokarza i poniża najbliższą osobę, nie jest niezrozumiałe, natomiast trudność z odejściem od kogoś takiego – jest? Dlaczego w mediach nie spotykamy komentarzy: „wciąż nie mogę zrozumieć, jak on mógł podnieść na nią rękę”, za to bardzo często słyszymy: „dlaczego nie można tak po prostu trzasnąć drzwiami i odejść”? Innymi słowy, w ramach jakiej wizji świata fizyczna lub emocjonalna przemoc jest bardziej zrozumiała niż trudność w opuszczeniu bliskiej relacji, w której doświadczamy przemocy?

Oczywiście przemoc, szczególnie wobec najbliższych, często wywołuje oburzenie. Ale kiedy jest mowa o pozostawaniu w relacjach opartych na przemocy, pierwsze pytanie kieruje się w stronę ofiary. To pytanie rzadko bywa neutralne. Kryje się w nim element przekonania, że „coś z nią jest nie tak”.

Bogna Szymkiewicz