Jung archaiczny i nowoczesny mit

Zenon Waldemar Dudek

Psychologia Junga usiłuje zrozumieć człowieka archaicznego, zanurzonego w micie, jak też poetę, który w wizjach aniołów tworzy mity ad hoc. Posługując się koncepcją archetypów, opisuje też człowieka nowoczesnego, który „uczy się” na nowo „widzieć i słyszeć” mity. Nowoczesnymi mitami stają się projekcje UFO i świeckie ideologie jako współczesne formy doświadczenia religijnego numinosum.

Ulegając archetypowym projekcjom, w wizjach i utopijnych ideologiach człowiek dostrzega i doświadcza rzeczywiści bogów i herosów. Religijna potrzeba mitu mitologizuje świat, obejmując językiem obrazowym i symbolicznym całość i jedność ludzkich przeżyć. Język symboliczny jest językiem jedności przeciwieństw (coniunctio oppositorum).

Słowa klucze: potrzeba mitu, projekcja, mit nowoczesny, mit UFO, jedność przeciwieństw, numinosum.

„Czerwona księga” a inicjacja Junga

Bartosz Samitowski

Publikacja „Czerwonej księgi” Carla Gustava Junga w 2009 roku rozpoczęła nowy okres w badaniach nad genezą psychologii analitycznej. Księga stanowi zapis „konfrontacji z nieświadomością”, którą Jung uważał za najważniejszy proces w powstawaniu jego psychologii. Jak naukowo badać „aktywną wyobraźnię”? Fenomenologia jako perspektywa badawcza pozwala uznać fantazję za funkcję poznawczą w świecie „rzeczywistości psychicznej”. Doświadczenie Junga zostaje rozpatrzone w kategorii inicjacji.

Słowa klucze: inicjacja, czerwona księga, dusza, wyobraźnia.

Poza przeznaczeniem i przypadkiem Enancjodromia i synchroniczność

Tomasz Olchanowski

Ten artykuł jest o człowieku, który żyje w antropocentrycznej wizji. Owa wizja jest jego światem. Ale kosmos nic o tym nie wie. Autor artykułu tropi ludzkie iluzje, inspirując się filozofią Heraklita i Schopenhauera oraz buddyzmem zen i psychologią Junga.

Słowa kluczowe: konieczność, pragnienie, wizja, prawda, iluzja, śmierć, mądrość, moira, Isityche, metafora, sieć Indry

Być kobietą w Indiach. Portret współczesnej Hinduski widziany oczami jej samej

Ewa Reszke

W kulturze zachodniej przedstawia się kobietę indyjską albo jako ofiarę sati, albo jako piękną kurtyzanę z Kamasutry. Oczywiście rzeczywistość jest dużo bardziej skomplikowana. Wizerunki kobiet w kulturze indyjskiej są związane z koncepcją shakti, żeńskiej mocy, która ma dwa aspekty: dający życie i je niszczący. We współczesnej kulturze indyjskiej można wyróżnić trzy modele kobiecości: prządka, tancerka i wiedźma. Prządka respektuje normy społeczeństwa patriarchalnego. Podobnie tancerka, z tym, że ta ostatnia walczy o swoją autonomię. Wiedźma przeciwstawia się tymże normom, walcząc o swoją godność. Te trzy koncepcje zostały zilustrowane różnymi przykładami z literatury i sztuk plastycznych.

Słowa klucze: współczesna kobieta indyjska, śakti, patriarchalizm, płeć kulturowa

Egzotyczny urok hermafrodyty

Paweł Fijałkowski

Począwszy od średniowiecza androgynia była postrzegana jako dzieło szatana, oznaka gniewu bożego lub zjawisko sprzeczne z prawami natury. Przejawy obupłciowości bezlitośnie podporządkowywano normom kultury, ewentualnie z całą stanowczością zwalczano. Wymagano, by człowiek hermafrodytyczny, wychowywany na mężczyznę lub kobietę, żył zgodnie z przypisaną mu rolą płciową. Z nastaniem XX wieku dzieci o niejednoznacznych cechach płciowych powierzano coraz częściej lekarzom, którzy podejmowali się przyporządkowania ich do świata mężczyzn lub świata kobiet. Obecnie upowszechnia się przekonanie, że ingerencja chirurgiczna powinna następować dopiero w okresie pokwitania lub tuż po nim, na życzenie zainteresowanego. Hermafrodytyzm, zarówno w wymiarze cielesnym jak i duchowym, jest rzadkim przejawem porządku natury, który należy traktować w sposób sprzyjający szczęściu wyróżnionej nim osoby. Zmniejszenie presji kulturowej i akceptacja zjawiska mogą okazać się dużo lepszą drogą do rozwiązania problemu niż jakakolwiek ingerencja zmierzająca do jego likwidacji.

Słowa klucze: androgynia, chirurgiczna korekta płci, hermafrodytyzm, płeć kulturowa (gender), tożsamość płciowa

Kilka uwag o recepcji myśli Wschodu na Zachodzie

Mirosław Piróg

W moim artykule przedstawiam – na przykładzie prac C.G. Junga – zagadnienie recepcji myśli Wschodu na Zachodzie, koncentrując się na filozofii buddyjskiej. Wskazuję na oczywiste różnice w podejściu psychologicznym Junga i metafizycznym buddyzmu. Zarazem podaję także daleko idące podobieństwa między tymi koncepcjami, szczególnie w kwestii formy symbolu transformującego psychikę Animy u Junga i khadomy w buddyzmie tybetańskim.

Słowa klucze: Jung, buddyzm tybetański, Anima

Współczesna kobieta egipska: komplementarność przeciwieństw

Ewa Machut‑Mendecka

Problem kobiety w krajach arabskich rozwija się zarówno w kontekście wiary, jak i kultury. W moim artykule obrazuję dwa główne modele kobiety arabskiej we współczesnym Egipcie. Pierwszy to model patriarchalny, związany z tradycją, drugi zaś egalitarny, powstający w okresie odrodzenia kultury i kształtujący się w trakcie przemian społecznych, obyczajowych i politycznych. W moim ujęciu na szczególną uwagę zasługują takie postacie kobiece jak kobieta plemienna, wieśniaczka, arystokratka, pani domu, kobieta pracująca, tradycyjna muzułmanka, nowoczesna muzułmanka. Oba modele uzupełniają się i są komplementarne, ponieważ każdy z nich wpływa na wizerunek współczesnej Egipcjanki.

Słowa klucze: kobieta arabska, Egipcjanka, patriarchalizm, egalitaryzm, model, przemiany

O czym wiedział Carl Gustav…? Szkic o archetypach i Przemianie

Agnieszka Wesołowska

Szkic jest próbą przedstawienia dwóch ważnych aspektów psychologii analitycznej Carla Gustava Junga – archetypów (ich istoty) oraz motywu przemiany. Zagadnienia te, bazujące na literaturze przedmiotu i podmiotu, umiejscowione są w kontekście rozważań religioznawczych M. Eliadego. Także wybrane przykłady baśni (wraz z interpretacjami B. Bettelheima i C.P. Estes) mają na celu zilustrowanie, w jaki sposób archetypy, poprzez kulturę, realnie funkcjonują w pojedynczej psychice. Przegląd założeń dopełniony jest refleksją na temat ich znaczenia dla działania człowieka w przestrzeni globalnej i wewnętrznej.

Słowa klucze: archetyp, przemiana, baśnie, Jung, Bettelheim, Estes

Wilk stepowy Hermanna Hessego – O poszukiwaniu prawdziwej duszy

Kamila Woźniak

Treścią artykułu jest analiza utworu Hermanna Hessego pt. Wilk stepowy. Autorka przedstawia powieść jako zbiór motywów gnostyckich, nawiązuje również do nauk Carla G. Junga i jego teorii indywiduacji. W artykule zobrazowana została droga głównego bohatera do spotkania z samym sobą i jego gnostycka podróż do własnego wnętrza. Nawiązanie do procesu indywiduacji podkreśla zmagania bohatera z wiedzą o sobie i o swojej osobowości. Poszukiwania prawdziwej duszy, o których pisze autorka w kontekście powieści, doprowadzają do stwierdzenia, że być może istnieje tylko pozorny dualizm duszy, a jej integracja nie jest możliwa.

Słowa klucze: gnostycyzm, Jung, gnoza, literatura, dusza, transcendencja, poznanie

Sytuacja religii we współczesnej Europie w świetle psychologii Junga

Kazimierz Pajor

Historia całej Europy związana jest z religią chrześcijańską, której wartości religijno‑etyczne przez całe wieki kształtowały cywilizację i kulturę narodów europejskich. Podział Europy, z którego wyłonił się na początku wieku XX obóz antyreligijny, stał się także podziałem dziejów chrześcijaństwa: na Wschodzie panowała systematyczna walka z religią, a na Zachodzie utrata wartości religijnych. Obydwa czynniki sprawiły, że chrześcijaństwo europejskie popadło w głęboki kryzys. Religijność, jaka od paru dziesięcioleci się pojawia, nie ma nic wspólnego z religią chrześcijańską i stanowi raczej rodzaj parareligijnych idei, których korzenie sięgają humanistyczno‑filozoficznych poglądów renesansu. Ten zachwiany stosunek Europejczyka do religii chrześcijańskiej poddał krytycznej ocenie już Carl Gustav Jung, wykazując, że właściwa relacja do religii stanowi, z psychologicznego punktu widzenia, istotny warunek zdrowia psychicznego.

Słowa klucze: kryzys religii, chrześcijaństwo, Europa, psychologia Junga